2022 telde in totaal 23,5 miljoen museumbezoeken, waarvan 5,4 miljoen uit het buitenland, ondanks de verplichte sluiting in de eerste vier weken van het jaar. Alhoewel de terugkeer van het publiek goed nieuws is voor de sector, zorgen de stijgende lasten voor een grote druk op musea. Bij een inflatie van 10% zijn de overheidssubsidies voor musea van 2021 naar 2022 slechts 1% toegenomen. Omdat veel musea tijdens de coronacrisis flink moesten interen op hun reserves en voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van subsidies, komen veel instellingen in financiële problemen. 49% van de musea, vooral middelkleine instellingen, had in 2022 een negatief bedrijfsresultaat. Dit blijkt uit de Museumcijfers 2022, het jaarlijks onderzoek dat de Museumvereniging hield onder 469 aangesloten musea. De verwachting is dat meer musea in financiële problemen komen als de subsidies niet meestijgen.
Vera Carasso, directeur van de Museumvereniging: ‘De stijgende bezoekcijfers laten ons zien dat musea in trek zijn bij een breed publiek. Er zijn meer museumkaarthouders en bezoekers dan ooit. Alleen zijn de eigen inkomsten van musea niet voldoende om de stijgende lasten mee te compenseren. Als we willen dat musea toegankelijk blijven voor een breed publiek, moeten we voorkomen dat musea hun toegangsprijzen verder moeten verhogen. We roepen de overheid daarom op om subsidies mee te laten stijgen met de inflatie om verdere verschraling te voorkomen. Zo kan de sector zich blijven innoveren, een goed aanbod aanbieden en bijdragen aan verbinding in onze samenleving.’
Financiële druk blijft komende jaren toenemen
Omdat de deuren begin 2022 eindelijk weer open mochten, zijn de eigen inkomsten van musea zoals verwacht ten opzichte van 2021 sterk gestegen. Maar omdat reserves zijn uitgeput en kosten harder zijn gestegen dan de inkomsten, boeken bijna de helft van de musea alsnog een negatief resultaat. De verwachting is dat de financiële druk de komende jaren blijft toenemen. Ook in 2023 is de inflatie verder toegenomen en blijven de kosten stijgen. Daarbovenop wordt met vrees uitgekeken naar 2026, als de financiering richting gemeenten en provincies zal veranderen door een nieuwe verdelingssleutel van het Rijk. Net zoals in eerdere jaren is de gemeente in 2022 voor meer dan de helft van de musea (55%) de belangrijkste subsidiegever voor veel musea.
Investeren in de toekomst
In 2022 zit 70% van de totale kosten van musea in huisvesting en personeel, in 2019 was dit nog 66%. Terwijl het aandeel van de kosten dat gaat naar tentoonstellingen en overige bedrijfsvoering juist is gedaald, van 27% in 2019 naar 23% in 2022. ‘Tentoonstellingen zijn vaak een reden voor het publiek om naar een museum te gaan en een belangrijke graadmeter voor het verdienvermogen van musea. Instellingen die moeite hebben om rond te komen, hebben vaak geen ruimte om verder te innoveren. Met het risico dat grotere musea zich verder kunnen ontwikkelen, maar kleinere musea in een neerwaartse spiraal komen en dreigen om te vallen’, aldus Carasso.
Het is van groot belang dat er voldoende financiële steun en een vangnet (zowel lokaal en nationaal) is voor musea in alle regio’s van het land. Musea zijn samen verantwoordelijk voor het verhaal van Nederland. De brede collectie geeft een levendig beeld van de rijkdom, complexiteit en diversiteit van het Nederlands roerend cultureel erfgoed.
Over de Museumcijfers
Elk jaar doen de Museumvereniging en het CBS een uitvraag onder musea over het afgelopen jaar. In de nieuwe publicatie Museumcijfers 2022 verschijnen de cijfers van de 469 leden van de Museumvereniging. Alle leden van de vereniging zijn geregistreerde musea. De onafhankelijke stichting Museumregister Nederland toetst of een museum voldoet aan de Museumnorm: het kwaliteitskader voor geregistreerde musea.
Over de Museumvereniging
Als aanjager van, voor en in de museumsector werkt de Museumvereniging aan het realiseren van een toekomstbestendige sector waarmee iedereen zich verbonden voelt. Want een sterke museumsector verbindt de samenleving. Samen met onze ruim 450 leden versnellen wij de ontwikkeling van de sector. We agenderen, activeren en inspireren op onze vijf speerpunten: wij willen een sector die inclusiever, diverser, duurzamer, aantrekkelijker en financieel gezonder is. Ook is de Museumvereniging uitgever van de Museumkaart, die substantieel bijdraagt aan het verdienvermogen van de sector. In 2022 waren 1,3 miljoen Museumkaarthouders samen goed voor 7,1 miljoen museumbezoeken (30% van het totaal aantal bezoeken).
Benieuwd naar de recente trends in de museumsector?
